دیرینه‌شناسی؛ راهبردی کیفی در تحقیقات علوم انسانی

author

  • صغری دژگاهی عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س)
Abstract:

یکی از ویژگی‌های تحقیقات علوم انسانی، در این دوران، توجه به روش‌های تحقیق کیفی است که به لحاظ تعمق در پیچیدگی واقعیت، کارآمدی خود را در عمل نشان داده است. راهبرد دیرینه‌شناسی، در رویکردی پساساختارگرایانه، بدون مفروض گرفتن اینکه روابطی پیشاپیش تعیین شده باشد، شبکة مناسباتی را می‌کاود که در شکل‌گیری مفاهیم، به شیوة عملی نقش ایفا می‌کند. این روش، در واقع تحلیلی تاریخی است که چارچوبی جدید برای مطالعات علوم انسانی فراهم می‌کند. این قرائت متفاوت از تفسیر تاریخی متضمن پیچیدگی و دقت روش‌شناسانه‌ای است که می‌کوشد کارکردهای کلان فلسفی را در چارچوب‌های نهادی و اجرایی، به جزئیات زندگی تجربی مربوط سازد. هدف این مقاله معرفی این راهبرد به شیوه‌ای است که در تحقیقات علوم انسانی مؤثر و کاربردی باشد. راهبرد دیرینه‌شناسانه که در دیدگاهی تکثرگرایانه، ضمن کاوش در ناخودآگاه تاریخی، در کشف ابعاد گوناگون و متفاوت شکل‌گیری واقعیت می‌کوشد، از چهار جنبة اساسی بررسی می‌شود. بخش اول با عنوان «شکل‌گیری موضوع»، متغیرهای دخیل در این قسمت را در سه زیرگروه مطرح می‌کند. سپس شیوه‌های تثبیت این موضوعات، در نهادها و سازمان‌ها، ذیل عنوان «شکل‌گیری قطعیت سبک‌های بیانی»بررسی می‌شود. در بخش سوم، چگونگی شکل‌گیری مفاهیم مربوط به هر حوزه تحلیل می‌شود. بخش پایانی، با عنوان «شکل‌گیری راهبردها»، با فرض اینکه هیچ محدوده‌ای نفوذناپذیر نیست، راه‌های ایجاد شکاف و شرایط تغییر در موضوع مورد نظر را بررسی می‌کند. نتیجة این مقاله ضمن توضیح دقیق این راهبرد برای استفاده در پژوهش‌ها، دستیابی به سطحی چندبعدی از تفکر است که هم می‌تواند زمینه‌ساز پرورش خلاقیت قرار گیرد و هم با ارائة آرشیوی از پاسخ‌های مناسب، کارآیی تحقیقات این حوزه را دوچندان می‌کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دیرینه شناسی؛ راهبردی کیفی در تحقیقات علوم انسانی

یکی از ویژگی های تحقیقات علوم انسانی، در این دوران، توجه به روش های تحقیق کیفی است که به لحاظ تعمق در پیچیدگی واقعیت، کارآمدی خود را در عمل نشان داده است. راهبرد دیرینه شناسی، در رویکردی پساساختارگرایانه، بدون مفروض گرفتن اینکه روابطی پیشاپیش تعیین شده باشد، شبکة مناسباتی را می کاود که در شکل گیری مفاهیم، به شیوة عملی نقش ایفا می کند. این روش، در واقع تحلیلی تاریخی است که چارچوبی جدید برای مطال...

full text

متاسنتز تحقیقات کیفی در علوم بهداشتی

The popularity of qualitative research in the health sciences is steadily increasing. However individual qualitative research, alone, is unable to provide a comprehensive and broad understanding of the phenomenon under study. This may be the reason why the results of these studies are uncommonly used by health policy makers. Meta-synthesis is a method in which the results of a body of qualitati...

full text

نقش پژوهش‌های کیفی در علوم انسانی

دانشمندان روش‌شناسی پژوهش‌ها را به دو گروه کلی طبقه‌بندی می‌کنند: 1- پژوهش‌های کمّی  2- پژوهش‌های کیفی. هدف اصلی این مقاله بحث و بررسی در مورد پژوهش‌های کیفی است. بنابراین، ابتدا ویژگی‌های مهم پژوهش‌های کیفی و اختلاف‌های مهم بین این‌گونه پژوهش‌ها و پژوهش‌های کمّی بررسی می‌شود. سپس، چند نمونة بارز از پژوهش‌های کیفی مورد بحث قرار می‌گیرند، و کاربردهای عمدة آن‌ها نیز عنوان می‌شود. نتیجه‌گیری این برر...

full text

جایگاه تحقیقات در علوم انسانی گذشته، حال، آینده

استاد علامه محمد تقی جعفری اگر هویت انسانی با آن عظمت و استعدادها که دارد و در گذشته ما قبل غلبه صنعتگرایی تا حدودی خود را ارایه نموده بود، تا به حال ادامه داشت، ما امروز به جای این بحث، این مسئله را بررسی می کردیم: «تحقیق در ادامه تکامل هویت انسانی ». به هر حال نخستین مسئله ای که ما در این مبحث با آن روبرو هستیم، تعریفی ولو به طور اجمالی از «جایگاه» و سه مقطع زمانی (گذشته، حال، آینده) و «علوم ...

full text

متاسنتز تحقیقات کیفی در علوم بهداشتی

انجام تحقیقات کیفی در علوم بهداشتی رو به افزایش است. هر یک از این تحقیقات فقط گوشه ای از حقایق مربوط به پدیده مورد بررسی را بازگو می کند و به تنهائی تفسیری جامع و همه گیر از آن ارائه نمی دهد. شاید به همین دلیل نتایج این تحقیقات کمتر در سیاست گذاری ها و ارائه خدمات بهداشتی استفاده می گردد. متاستنز شیوه ای است که در آن نتایج گروهی از تحقیقات کیفی کنار هم گذاشته می شود و محصول نهائی مفهوم و تفسیری...

full text

تکنیک زاویه بندی در تحقیقات علوم انسانی

سنت تحقیقاتی حاکم بر علوم انسانی عمدتاً برگرفته از علوم طبیعی است که قابل اعتماد بودن یافته های خود را در گرو پیروی از روش های علوم طبیعی می داند و با عناوینی همچون «کمی»، «عینی» و «تجربی» نامگذاری شده است. در دهه های اخیر الگوی دیگری در تحقیقات علوم انسانی پا به عرصه گذاشت و مقبولیت یافت که از آن با عناوینی همچون تحقیقات «کیفی»، «طبیعت گرایی» و «مطالعة موردی» یاد می شود. نویسنده با توجه با ماهی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 63

pages  117- 134

publication date 2010-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023